Przeprowadzenie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na obszar Natura 2000. - Punkt Informacyjny ds. Telekomunikacji

Nazwa procedury:
Przeprowadzenie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.

ORGAN PROWADZĄCY / ORGAN GŁÓWNY: Organ prowadzący postępowania w sprawach decyzji, o których mowa w art. 96 ust. 2 ustawy [2] o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

INFRASTRUKTURA: Procedura może dotyczyć realizacji każdej infrastruktury telekomunikacyjnej.

AKTY PRAWNE:
- [1] ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity:  Dz.U. 2023 r. poz. 755, z późn. zm.),
- [2] ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej również "ustawa środowiskowa") (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 1094, z późn. zm.),
- [3] ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 682, z późn. zm.),
- [4] ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: (Dz.U. 2022 r. poz. 2556, z późn. zm.),
- [5] ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 1336, z późn. zm.).

OPŁATY: Nie dotyczy.

OPIS PROCEDURY:
Zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy [5] o ochronie przyrody, planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na te obszary, na zasadach określonych w ustawie [2] o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Przez obszary Natura 2000 rozumie się obszary wymienione na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt. 1 ustawy [5] o ochronie przyrody.
Ustalenie, czy przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000, jest każdorazowo podejmowane przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska na zasadzie art. 97 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej. Zgodnie natomiast z przepisem art. 97 ust. 2 ustawy [2] środowiskowej, jedynie ustalenie przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, umożliwia rozstrzygnięcie w drodze postanowienia o nałożeniu obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszary Natura 2000. Tym samym, dopiero wydanie postanowienia regionalnego dyrektora ochrony środowiska, pozwala zaliczyć dane przedsięwzięcie do mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000.
Rozstrzygające znaczenie w tej materii przyznać należy art. 96 ustawy [2] środowiskowej, zgodnie z którym organ właściwy do przyjęcia zgłoszenia (o którym mowa w art. 72 ust. 1a ustawy [2] środowiskowej), oraz do wydania decyzji (o której mowa w art. 72 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej), wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia, innego niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, jest obowiązany do rozważenia, przed wydaniem tej decyzji oraz przed przyjęciem tego zgłoszenia, czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.
Zatem, jak wynika z powyżej przytoczonych przepisów, organ właściwy do wydania decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia (w sytuacjach w nich wskazanych), jest obowiązany do rozważenia, czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. Nie oznacza to jednak (jak wskazał NSA w wyroku z dnia 18 listopada 2015 r., sygn. akt II OSK 585/14), że w każdej decyzji wymienionej w art.72 ust. 1 ww. ustawy [2] środowiskowej, niezależnie od tego czego ona dotyczy, musi się znaleźć stwierdzenie świadczące o tym, że organ administracji rozważał możliwość oddziaływania inwestycji na obszar Natura 2000. "Mogą istnieć sytuacje na tyle oczywiste, że nie sposób czynić organowi administracji zarzutu, iż w decyzji nie dał wyrazu temu, iż w jego ocenie inwestycja nie ma znaczenia dla, nawet położonych w niedalekim sąsiedztwie, obszarów Natura 2000".
Jak trafnie zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w motywach wyroku z dnia 16 czerwca 2015 r. sygn. akt II SA/Lu 975/14, z regulacji zawartych w art. 96 ustawy [2] środowiskowej, nie wynikają wprost kryteria, jakimi organ powinien się kierować, podczas dokonywania oceny, co do konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000. Kryteria te można jednak wypracować w drodze interpretacji obowiązujących rozwiązań prawnych. Jednym z tych rozwiązań jest mająca swoje źródło w art. 6 ust. 2 ustawy [4] Prawo ochrony środowiska, jak również w art. 191 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - zasada przezorności. Ponadto, przy dokonywaniu przedmiotowej oceny, organ każdorazowo winien poddać badaniu wpływ zakładanego przedsięwzięcia na elementy środowiska przyrodniczego, z uwagi na których występowanie, zostały wyznaczone obszary Natura 2000. Dopiero to określenie pozwoli na ustalenie, czy przedsięwzięcie to może potencjalnie, a więc hipotetycznie, niekoniecznie rzeczywiście, oddziaływać na obszar Natura 2000 i czy istnieje konieczność nałożenia przez organ obowiązku, o którym mowa w przytoczonym wyżej art. 96 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej (por. wyrok NSA z dnia 24 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 1383/11, LEX nr 1282388).
Wpływ taki na obszar Natura 2000, może mieć miejsce w trakcie realizacji inwestycji (np. prowadzenie wykopów, plantowanie ziemi, wylewanie substancji, hałas i płoszenie ptaków), jak również przy już zrealizowanych przedsięwzięciach.
W przywołanym wyroku z dnia 16 czerwca 2015 r. sygn. akt II SA/Lu 975/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wywodził, że gdy inwestycja objęta wnioskiem (...) nie należy do przedsięwzięć mogących zawsze, bądź potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, a nieruchomość w obrębie której przedmiotowa inwestycja ma zostać zrealizowana, nie jest objęta ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przy czym przedmiotowe zamierzenie nie będzie w żaden sposób związane z ochroną obszaru Natura 2000, to fakt, że zamierzenie to ma być zlokalizowane w obszarze chronionego krajobrazu, w otulinie parku krajobrazowego oraz na obszarze specjalnej ochrony ptaków sieci Natura 2000, sprawia że organ I instancji miał wszelkie podstawy by podejrzewać, że planowana inwestycja może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. To z kolei uzasadniało podjęcie przez organ I instancji postanowienia nakładającego na inwestorów – w trybie art. 96 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej – obowiązku przedłożenia regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska dokumentów, o których mowa w tym przepisie, celem podjęcia przez ten organ postanowienia, co do ewentualnego obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (art. 97 ust. 1 powołanej ustawy [2]).

Wniesienie zgłoszenia lub wniosku o wydanie decyzji, która może wiązać się z potencjalnie znaczącym oddziaływaniem na obszar Natura 2000.
Stosownie do art. 96 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, organ właściwy do przyjęcia zgłoszenia, o którym mowa w art. 72 ust. 1a ustawy [2] środowiskowej lub wydania decyzji (o której mowa w art. 72 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej), wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia, innego niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, jest obowiązany do rozważenia, przed wydaniem tej decyzji (przyjęciem zgłoszenia), czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. Do decyzji takich zaliczyć należy m.in. decyzję o pozwoleniu na budowę natomiast jeżeli chodzi o zgłoszenia to wymienić należy zgłoszenia budowy lub wykonania robót budowlanych oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części na podstawie ustawy [3] - Prawo budowlane.

Odebranie wniosku.
Odebranie wniosku o wydanie decyzji lub zgłoszenia, obliguje organ do weryfikacji, czy przedsięwzięcie określone wnioskiem, może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.
Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 listopada 2015 r., sygn. akt II OSK 585/14, nie dotyczy to każdego postępowania w sprawach decyzji, bowiem "Mogą istnieć sytuacje na tyle oczywiste, że nie sposób czynić organowi administracji zarzutu, iż w decyzji nie dał wyrazu temu, iż w jego ocenie inwestycja nie ma znaczenia dla, nawet położonych w niedalekim sąsiedztwie, obszarów Natura 2000".

Ocena, czy przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000.
Organ właściwy w sprawie wydania decyzji (o udzieleniu pozwolenia na budowę lub ustalenia warunków zabudowy) lub przyjęcia zgłoszenia budowy lub wykonania robót budowlanych oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, obowiązany jest przed wydaniem tej decyzji rozważyć, czy podane we wniosku przedsięwzięcie, inne niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. Dla tego obowiązku nie ma znaczenia, czy przedsięwzięcie jest zlokalizowane na terenie obszaru Natura 2000. Położenie przedsięwzięcia ma znaczenie dla ustalenia kwestii oddziaływania, co oznacza jedynie, że projektowanie inwestycji w granicach obszaru lub w ich pobliżu w sposób oczywisty zwiększa prawdopodobieństwo, znaczącego potencjalnego oddziaływania. Dopiero stwierdzenie oddziaływania, o jakim mowa w art. 96 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, może doprowadzić do zastosowania art. 96 ust. 3 ustawy [2], czyli do wydania przez organ prowadzący postępowanie wskazanego w treści tej regulacji postanowienia. Dodać do tego należy, iż z regulacją art. 96 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, koresponduje art. 59 ust. 2 tej ustawy [2], który wskazuje na przypadki, gdy realizacja planowanego przedsięwzięcia innego, niż określone w art. 59 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej (tj. planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej albo jeżeli o jej przeprowadzenie wystąpi podmiot planujący podjęcie realizacji przedsięwzięcia lokalizowanego na obszarach objętych formami ochrony przyrody stanowiącymi park krajobrazowy lub obszar chronionego krajobrazu), wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.

Obowiązek przedłożenia dokumentacji regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska.
Zgodnie z art. 96 ust. 1 i 3 ustawy [2] środowiskowej, wszczęcie postępowania z art. 97 ustawy [2] środowiskowej następuje w przypadku, gdy organ właściwy do wydania decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia, innego niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, rozważy przed wydaniem tej decyzji lub przyjęcia zgłoszenia, czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. Jeżeli organ ten uzna, że przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, wydaje postanowienie, w sprawie nałożenia obowiązku przedłożenia właściwemu miejscowo regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska, dokumentacji wskazanej w art. 96 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej.

Brak obowiązku przedłożenia dokumentacji regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska.
Niestwierdzenie możliwości potencjalnie znaczącego oddziaływania na obszar Natura 2000, nie jest potwierdzane przez organ procesowo w drodze postanowienia, bądź innego aktu procesowego. W takiej sytuacji organ prowadzi dalej postępowanie w normalnym trybie właściwym dla decyzji/zgłoszenia, o którą wnioskował przedsiębiorca telekomunikacyjny.

Odebranie przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska dokumentacji, o której mowa w art. 96 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej.
Regionalny dyrektor ochrony środowiska analizuje dokumenty dostarczone przez inwestora i opisane w art. 96 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej tj.:
1) kopię wniosku o wydanie decyzji lub kopię zgłoszenia, o której mowa w art. 96 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej;
2)  kartę informacyjną przedsięwzięcia;
3) poświadczoną przez właściwy organ kopię mapy ewidencyjnej, w postaci papierowej lub elektronicznej, obejmującej przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie, oraz przewidywany obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie;
4) w przypadku przedsięwzięć realizowanych na terenie o powierzchni powyżej 10 ha, zamiast kopii mapy, o której mowa w pkt 3 - mapę przedstawiającą dane sytuacyjne i wysokościowe sporządzoną w skali umożliwiającej szczegółowe przedstawienie przebiegu granic terenu, którego dotyczy wniosek, oraz obejmującej obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie.

Analiza dokumentacji inwestora.
Po otrzymaniu dokumentów, o których mowa w art. 96 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej, regionalny dyrektor ochrony środowiska analizuje, uwzględniając łącznie uwarunkowania, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, w odniesieniu do oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, wpływ przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, w szczególności w odniesieniu do integralności i spójności tych obszarów, oraz biorąc pod uwagę skumulowane oddziaływanie przedsięwzięcia z innymi przedsięwzięciami.

Ustalenie obowiązku oceny oddziaływania na obszar Natura 2000.
W przypadku stwierdzenia, że przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, organ stwierdza taki wpływ w drodze postanowienia, o którym mowa w art. 97 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej.
W przypadku niepewności, co do wystąpienia oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, zastosowanie ma "zasada przezorności". Zasada ta, zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i art. 6 ustawy [4] Prawo ochrony środowiska, nakazuje podjęcie działań zapobiegawczych zawsze wtedy, kiedy nie został dowiedziony brak negatywnych oddziaływań na środowisko. Wykazanie owego braku negatywnego oddziaływania, jest przy tym obowiązkiem podmiotu, który zamierza podjąć określoną działalność. Szczególne znaczenie zasada ta ma w ochronie obszarów sieci Natura 2000, w tym zakresie była wielokrotnie podstawą wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (por. wyrok C-98/03, Komisja Europejska przeciwko Niemcom, [2006] ECR 1-5). Należy stwierdzić, że jeżeli nie można wiarygodnie uzasadnić, że oddziaływanie jest nieznaczące to należy przyjąć, że może być ono znaczące.
Wskazać należy, iż dla wydania postanowienia, stwierdzającego obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, nie jest niezbędne ustalenie, że przedsięwzięcie to będzie oddziaływać na obszar Natura 2000, wystarczające bowiem jest ustalenie stanu potencjalnego tzn., że przedsięwzięcie może wpływać na taki obszar. Nie jest w tym przypadku konieczne ustalenie, iż planowane przedsięwzięcie może znacząco i negatywnie wpływać na obszar Natura 2000, albowiem ta kwestia jest przedmiotem ustalenia na dalszym etapie postępowania, prowadzonego przez organy ochrony przyrody. Uwarunkowania te korespondują z zasadą przezorności (ostrożności), a także z zasadą prewencji - stosowania działań zapobiegawczych (por. wyrok NSA z dnia 22 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK 2392/12).

Brak obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000.
W przypadku stwierdzenia, że przedsięwzięcie nie będzie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, regionalny dyrektor ochrony środowiska stwierdza, w drodze postanowienia, brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (art.97 ust.4 ustawy [2] środowiskowej).

Zobowiązanie inwestora do przedłożenia raportu.
W postanowieniu, o którym mowa w art. 97 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, regionalny dyrektor ochrony środowiska nakłada obowiązek, przedłożenia w dwóch egzemplarzach wraz z ich zapisem w formie elektronicznej na informatycznych nośnikach danych, raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 i określa zakres tego raportu. W tym przypadku stosuje się przepisy art. 68 (art.97 ust.3 ustawy [2] środowiskowej). Zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, powinien być ograniczony do określenia oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (art.97 ust.4 ustawy [2] środowiskowej).

Przedłożenie raportu.
Właściwy organ wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania w sprawie wydania decyzji, o której mowa w art. 96 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, do czasu przedłożenia przez wnioskodawcę raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.
Po przedłożeniu raportu organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania decyzji, o której mowa w art. 96 ust. 1 ustawy [2] środowiskowej, zobowiązany jest zapewnić wgląd do raportu społeczeństwu oraz możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu zgodnie z przepisami ustawy [2] środowiskowej.

Rozpatrzenie uwag zgłoszonych przez społeczeństwo.
Regionalny dyrektor ochrony środowiska rozpatruje uwagi zgłoszone przez społeczeństwo, wobec przedstawionego raportu oddziaływania na środowisko.

Wydanie postanowienia o uzgodnieniu warunków realizacji przedsięwzięcia.
Postępowanie w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia, w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000, może zakończyć się w dwojaki sposób – wydaniem postanowienia uzgadniającego warunki realizacji przedsięwzięcia, o którym jest mowa w art. 98 ust. 2 ustawy [2] środowiskowej, bądź wydaniem postanowienia odmawiającego uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia, zgodne z art. 98 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej.
Uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia może nastąpić jedynie, gdy organ stwierdzi, że przedsięwzięcie nie prowadzi do znaczącego negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000. W myśl, bowiem art. 98 ust. 3 ustawy [2] środowiskowej, jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 wynika, że przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na ten obszar i jeżeli nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy [5] o ochronie przyrody, regionalny dyrektor ochrony środowiska odmawia uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia.
Zgodnie natomiast z art. 98 ust. 7 a ustawy [2] środowiskowej, stroną postępowania w sprawie wydania postanowienia, jest wyłącznie wnioskodawca (przedsiębiorca telekomunikacyjny).

Odebranie uzgodnienia przez organ prowadzący postępowanie w sprawie wydanie decyzji określonej przepisem art. 96 ust. 2 ustawy [2] środowiskowej.
Zgodnie z art. 100 ustawy [2] środowiskowej, postanowienie, o którym mowa w art. 98 ust. 1 ustawy [2], wiąże organ właściwy do wydania decyzji, m.in. organ architektoniczno – budowlany właściwy do zatwierdzenia projektu budowlanego i wydania pozwolenia na budowę lub przyjęcia zgłoszenia robót budowlanych.

Wydanie decyzji  np. pozwolenie na budowę.
W przypadku odmowy uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia przez organ ochrony środowiska, organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania decyzji lub przyjęcia zgłoszenia warunkującej realizację przedsięwzięcia, odmawia wydania decyzji (np. udzielenia pozwolenia na budowę) lub wyraża sprzeciw wobec zgłoszenia budowy. Decyzja ta jest z punktu widzenia normy art. 100 ustawy [2] środowiskowej prawidłowa. Organ ten nie może bowiem, wydać decyzji sprzecznej z postanowieniem regionalnego dyrektora ochrony środowiska, odmawiającym uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia.
Związanie postanowieniem regionalnego dyrektora ochrony środowiska, przewidziane w art. 100 ustawy [2] środowiskowej, nie dotyczy jednak organu II instancji. Organ ten w toku postępowania odwoławczego winien dokonać kontroli tego postanowienia uzgodnieniowego, w trybie art. 142 ustawy [1] Kodeks postępowania administracyjnego, jako postanowienia niezaskarżalnego zażaleniem.