Procedura orientacyjna prawo drogi na potrzeby telekomunikacji. - Punkt Informacyjny ds. Telekomunikacji

Nazwa procedury:
Procedura orientacyjna prawo drogi na potrzeby telekomunikacji.

ORGAN: Opis organów w procedurach szczegółowych.

INFRASTRUKTURA: Może dotyczyć każdej infrastruktury telekomunikacyjnej.

AKTY PRAWNE:
- [1] ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (tekst jednolity:  Dz.U. 2023 r. poz. 733, z późn. zm.),
- [2] ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 1610, z późn. zm.),
- [3] ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 344, z późn. zm.),
- [4] ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 645 z późn. zm.),
- [5] ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. 2023 r. poz. 682, z późn. zm.),
- [6] ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity: Dz.U. 2022r. poz. 2409),
- [7] ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jednolity: Dz.U. 2022 r. poz. 2569, z późn. zm.).

OPŁATY: Nie dotyczy.

OPIS PROCEDURY:
W celu przeprowadzenia procesu inwestycyjnego, konieczne jest nie tylko przeprowadzenie wszystkich etapów administracyjnych, niezbędnych do realizacji inwestycji, ale też uzyskanie uprawnień względem nieruchomości, przez które ma zostać przeprowadzona infrastruktura telekomunikacyjna.
Uprawnienia przedsiębiorców telekomunikacyjnych względem nieruchomości możemy podzielić na dwie grupy uprawnień:
- cywilnoprawne,
- administracyjne.

Uprawnienia cywilnoprawne przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, umożliwiające umieszczenie na nieruchomości obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej.
Do uprawnień cywilnoprawnych regulowanych przepisami ustawy [2] Kodeks cywilny, które umożliwiają umieszczenie na nieruchomości obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej, zaliczamy m.in.:
- prawa rzeczowe w postaci:
a/ własności - nie ma przeszkód, aby przedsiębiorca telekomunikacyjny nabył, w drodze aktu notarialnego, własność części nieruchomości (uprzednio wydzielonej),
b/ użytkowania wieczystego,
c/ ograniczonego prawa rzeczowego, m.in.:
(1) służebności przesyłu – instytucja ta ma dużą wartość praktyczną, gdyż jej ustanowienie może nastąpić zarówno w drodze umowy notarialnej właściciela nieruchomości i przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, jak i w drodze orzeczenia sądowego; możliwe jest wykorzystanie tego prawa do regulowania inwestycji już zrealizowanych,
(2) użytkowania – ma bardzo małą wartość praktyczną, ze względu na brak możliwości zbycia tego prawa zarówno na nabywcę przedsiębiorstwa, jak i nabywcę infrastruktury telekomunikacyjnej.
- prawa obligacyjne w postaci:
a/ najmu lub dzierżawy – to częsty przypadek regulowania statusu infrastruktury telekomunikacyjnej na gruncie podmiotu trzeciego (właściciela / użytkownika wieczystego); należy jednak zwrócić uwagę na ryzyko utraty takich praw i związanych z tym konsekwencji, np. brak możliwości świadczenia usługi, a tym samym utrzymania trwałości projektu unijnego.
b/ umowy najmu lub dzierżawy kanału technologicznego oraz umowy dostępu wynikające z art. 30 ust 1 i 3 bądź art. 33 ust. 1 ustawy [1] o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych.

W tym miejscu należy nadmienić, iż możliwości inwestycyjne przedsiębiorców telekomunikacyjnych na gruntach rolnych i leśnych - o ile nie dotyczą realizacji regionalnych sieci szerokopasmowych - poddawane są reglamentacji regulowanej przez przepisy ustawy [6 ] o ochronie gruntów rolnych i leśnych.Obrót bowiem nieruchomościami rolnymi podlega ograniczeniom wynikającym z przepisów ustawy [7] o kształtowaniu ustroju rolnego. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 09.10.2017 r sygn. II SA/Gl 499/17: "Jeżeli lokalizacja inwestycji z zakresu łączności publicznej nie jest umieszczona w planie miejscowym, dopuszcza się jej lokalizowanie, jeżeli nie jest to sprzeczne z określonym w planie przeznaczeniem terenu ani nie narusza ustanowionych w planie zakazów i ograniczeń. Przeznaczenie terenu na cele produkcji rolnej – R1, w przypadku braku możliwości lokalizacji tych sieci poza tym terenem, nie jest sprzeczne z lokalizacją takiej inwestycji, o ile plan miejscowy nie zawiera w swojej treści innych ograniczeń i zakazów."

Uprawnienia administracyjne przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, umożliwiające umieszczenie na nieruchomości obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej.
Do uprawnień administracyjnych umożliwiających umieszczenie na nieruchomości obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej, zaliczyć możemy m.in.:
a/ decyzję lokalizacyjną, wynikającą z art. 39 ust. 3 ustawy [4] o drogach publicznych,
b/ zezwolenie na zakładanie urządzeń przesyłowych, wynikające z art. 124 ustawy [4] o gospodarce nieruchomościami, tzw. służebność administracyjna,
c/ decyzję Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej o zapewnieniu dostępu do nieruchomości, wydawane na podstawie art. 21 ust. 2 w związku z art. 30 ust. 5 ustawy [1] o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych.
Z wymienionych w lit. a/ i b/ zezwoleń i uprawnień, przedsiębiorcy telekomunikacyjni korzystają w przypadku braku zgody właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości na zastosowanie konstrukcji cywilistycznych.

Prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.
Zgodnie z art. 3 pkt 11 ustawy [5] Prawo budowlane, ilekroć w ustawie jest mowa o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, należy przez to rozumieć tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.
Zgoda właściciela nieruchomości, który upoważnia inwestora do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, powinna być sformułowana wyraźnie, na tyle jednoznacznie, by nie pozostawiała żadnych wątpliwości; nie może być jedynie dorozumiana. Ze złożonego przez właściciela lub współwłaścicieli nieruchomości oświadczenia woli, powinno wynikać, że wyraża on zgodę na wybudowanie określonego obiektu budowlanego, czy zrealizowanie określonych robót budowlanych na swej działce.
Należy również pamiętać, że w przypadku, w którym nieruchomość stanowi własność kilku osób, należy przedstawić organowi architektoniczno-budowlanemu zgody wszystkich współwłaścicieli nieruchomości (patrz, np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 stycznia 2008 r., sygn. II OSK 1791/06).
Stosownie bowiem do orzecznictwa sądów administracyjnych, ostateczna decyzja zezwalająca na zajęcie nieruchomości, wydana na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest traktowana, jako szczególnego rodzaju prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, stanowiące o spełnieniu przez inwestora wymogu określonego w przepisie art. 32 ust. 4 pkt 2 i art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy [5] Prawo budowlane, pomimo zachowania prawa własności przez właściciela/właścicieli (por. wyroki: NSA z dnia 25 lipca 2001 r. sygn. akt II SA/Gd 186/01, WSA w Warszawie z dnia 14 lipca 2009 r. sygn. akt VII SA/Wa 36/09, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych dostępna pod adresem: orzeczenia.nsa.gov.pl).
W orzecznictwie sądów administracyjnych zauważa się także, iż tego rodzaju decyzja służy temu, by bez konieczności odebrania własności dotychczasowym podmiotom tych praw, uzyskać tytuł prawny do władania nieruchomością na cele budowlane po to, by wybudować określone ciągi, obiekty, urządzenia infrastruktury technicznej, które po ich wybudowaniu pozostaną na nieruchomości, jako odrębny od gruntu przedmiot własności.