Procedura ustanowienia służebności przesyłu. - Information Point on Telecommunications

Nazwa procedury:
Procedura ustanowienia służebności przesyłu.

ORGAN: brak

INFRASTRUKTURA: kanalizacja kablowa, linia telekomunikacyjna napowietrzna, telekomunikacyjna linia kablowa napowietrzna oraz podziemna, kabiny telekomunikacyjne, szafy i słupki telekomunikacyjne oraz inne podobne.

AKTY PRAWNE:
- [1] ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1025).

OPIS PROCEDURY:
Zgodnie z brzmieniem art. 49 § 1 ustawy [1] kodeks cywilny, urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1 ww. artykułu i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba, że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca (§ 2). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że założenia, jakie przyjął ustawodawca wprowadzając art. 49 § 2 ustawy [1] kodeks cywilny, spowodowało konieczność odstąpienia od konstrukcji części składowej instalacji. Przepis ten przesądza bowiem, że urządzenia wymienione w art. 49 § 1 ustawa [1] kodeks cywilny, z chwilą, gdy przez fizyczne połączenie z siecią przestają być częścią składową nieruchomości, zachowują status samoistnych rzeczy ruchomych, które mogą być przedmiotem odrębnej własności i odrębnego obrotu. Jak przyjmuje się w orzecznictwie znowelizowany art. 49 ustawy [1] kodeks cywilny, dotyczy również sytuacji, w których urządzenia te zostały wybudowane i podłączone do sieci przed dniem 3 sierpnia 2008 roku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014r., IV CSK 521/13, LEX nr 1460773, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2012r., V CSK 206/09).
Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 kwietnia 2014 roku w sprawie IV CSK 521/13 sfinansowanie kosztów budowy urządzeń, które po połączeniu z siecią nie należą już do części składowych nieruchomości i są samoistnymi rzeczami ruchomymi, przesądza o tym, kto jest ich właścicielem (LEX nr 1460773).
Ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić na dwa sposoby:
- pierwszy: w drodze umowy notarialnej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego (przedsiębiorcy przesyłowego) oraz właściciela nieruchomości,
- drugi: w drodze powództwa sądowego, również powództwa o zasiedzenie.
Dlatego też instytucja ta ma bardzo doniosłe znaczenie dla regulowania stanów historycznych infrastruktury, ewentualnie stanów infrastruktury wynikających z uchylenia decyzji administracyjnych, na zasadzie których przedsiębiorcy telekomunikacyjni dysponowali prawem drogi.

Podjęcie negocjacji pomiędzy przedsiębiorcą telekomunikacyjnym, a właścicielem / użytkownikiem wieczystym nieruchomości.
Podstawowym mechanizmem dojścia do ustanowienia służebności przesyłu jest umowa zawarta pomiędzy przedsiębiorcą telekomunikacyjnym, a właścicielem / użytkownikiem wieczystym nieruchomości. Umowa taka zawierana jest w formie aktu notarialnego.

Zasygnalizowanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego zakończenia negocjacji.
Przepisy nie określają jak obie strony mają dochodzić do zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu, jednak ważnym aspektem prowadzenia takich rozmów i ustaleń, jest ich udokumentowanie, np. w postaci pism, w których strony ustalają warunki przyszłej umowy. Należy podkreślić, że ostatnie oświadczenie kierowane przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego do właściciela / użytkownika wieczystego nieruchomości, winno zawierać zastrzeżenie, że kończy ono etap negocjacji i jest ostatecznym stanowiskiem przedsiębiorcy telekomunikacyjnego. Pismo takie zabezpieczy przedsiębiorcę telekomunikacyjnego przed zarzutem przedwczesności wytoczenia powództwa.

Skierowanie powództwa celem ustanowienia służebności przesyłu.
Zgodnie z treścią art. 305 2 § 1 ustawy [1] kodeks cywilny, w przypadku, w którym właściciel nieruchomości (jej użytkownik wieczysty) odmawia ustanowienia służebności przesyłu w drodze umowy, przedsiębiorca telekomunikacyjny może żądać jej ustanowienia w drodze sądowej za odpowiednim wynagrodzeniem.
Ustanowienie służebności przesyłu jest możliwe zarówno dla inwestycji telekomunikacyjnej, która jest już zrealizowana, jak i dla takiej inwestycji, która ma zostać zrealizowana.
Sądem właściwym do wytoczenia powództwa jest sąd rejonowy, w obrębie którego znajduje się nieruchomość, która ma zostać obciążona służebnością. Nie jest dopuszczalne obciążenie służebnością przesyłu nieruchomości, będących w zarządzie dróg i będących częścią pasa drogowego.