Procedura ustanowienia nadzoru autorskiego w toku realizacji budowy. - Information Point on Telecommunications

Nazwa procedury:
Procedura ustanowienia nadzoru autorskiego w toku realizacji budowy.

ORGAN: Postępowanie toczy się przed organem administracji architektoniczno-budowlanej, którym jest w pierwszej instancji starostwa, a w miastach na prawach powiatu prezydent tego miasta.

INFRASTRUKTURA: Może dotyczyć każdej realizacji infrastruktury telekomunikacyjnej.

AKTY PRAWNE:
- [1] ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1202),
- [2] ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1191).

OPIS PROCEDURY:
W pierwszej kolejności należy poczynić uwagę natury ogólnej, iż na gruncie ustawy [2] prawo autorskie, wyróżniamy prawa autorskie osobiste, które są niezbywalne i nieograniczone w czasie, oraz prawa autorskie majątkowe, które mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy, w przypadku takiego zastrzeżenia w treści umowy. Prawa majątkowe przechodzą na nabywcę "utworu" w momencie wydania mu dokumentacji projektowej – o ile zastrzeżono taką okoliczność w treści umowy nabywcy i zbywcy utworu. Natomiast prawa osobiste nie mogą być przedmiotem obrotu, pozostają przy twórcy i w każdej chwili autor może z nich skorzystać i je wykonywać.
Kwestia ta implikuje rozliczne wątpliwości interpretacyjne związane z warunkami sprawowania nadzoru nad sposobem korzystania z utworu (nadzór autorski). Zgodnie, bowiem z przepisem art. 60 ustawy [2] prawo autorskie, korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przeprowadzenie nadzoru przed jego rozpowszechnieniem. Jednakże zgodnie z ust. 5 ww. artykułu, "sprawowanie nadzoru autorskiego nad utworami architektonicznymi i architektoniczno-urbanistycznymi regulują odrębne przepisy". Przepisy ustawy [1] prawo budowlane, stanowią więc lex specialis wobec przepisów ustawy [2] prawo autorskie, w odniesieniu do sprawowania nadzoru autorskiego. W zakresie nadzoru autorskiego ustawa [1] prawo budowlane posługuje się natomiast pojęciem projektanta sprawującego nadzór. Zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy [1] prawo budowlane: "Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego". Na gruncie tych regulacji w literaturze i orzecznictwie wskazuje się (choć pojawiają się tu różne stanowiska), że trzeba odróżnić zakaz przenoszenia osobistych praw autorskich, od upoważnienia innych osób (projektantów) do wykonywania prawa w zakresie nadzoru autorskiego ( m.in. Krajowa Izba Odwoławcza w Warszawie z 24 stycznia 2012 r., sygn. akt KIO 90/12) oraz rozróżnić pojęcie twórcy/autora, o którym mówi ustawa [2] prawo autorskie, od pojęcia projektanta - w rozumieniu przepisów ustawy [1] prawo budowlane. Tym samym ustawa [1] prawo budowlane, nie posługuje się wymogiem sprawowania nadzoru przez autora projektu, modyfikuje ten obowiązek przyjmując, że nadzór autorski może być wykonywany przez projektanta, w domyśle nie musi to być autor projektu. Zgodnie bowiem z regulacją ustawy [1] prawo budowlane, każdy projektant legitymujący się uprawnieniami budowlanymi, uzyskuje uprawnienie do sprawowania nadzoru autorskiego
Na gruncie tych regulacji przyjęto, że projektant, tj. osoba legitymująca się uprawnieniami budowlanymi do projektowania w danej specjalności, uzyskuje uprawnienie do sprawowania nadzoru autorskiego, przy czym ustawa [1] prawo budowlane, ogranicza ten nadzór, do nadzoru nad robotami budowlanymi, w zakresie zgodności realizacji z projektem oraz uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.

Ustalenie potrzeby ustanowienia nadzoru autorskiego przez inwestora.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy [1] prawo budowlane, do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, a w szczególności zapewnienie:
- opracowania projektu budowlanego i stosownie do potrzeb, innych projektów,
- objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy,
- opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
- wykonania i odbioru robót budowlanych,
- w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych - przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie (art. 18 ust. 2 ustawy [1] prawo budowlane). Z kolei art. 18 ust. 3 ustawy [1] prawo budowlane, stanowi, że inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. Tym samym pierwszą metodą ustanowienia nadzoru autorskiego przez projektanta jest żądanie inwestora.

Badanie przez organ architektoniczno-budowlany przesłanek do ustanowienia nadzoru autorskiego.
Organ architektoniczno-budowlany bada zaistnienie przesłanek, o których mowa w przepisie art. 19 ust. 1 ustawy [1] prawo budowlane, do których należą:
- wysokie skomplikowanie zamiaru inwestycyjnego podlegającego realizacji,
- wysokie skomplikowanie robót budowlanych.
Powodem nałożenia takiego obowiązku na inwestora, może być także przewidywany wpływ inwestycji (prowadzonych robót) na środowisko.

Nałożenie obowiązku ustanowienia nadzoru autorskiego.
Organ architektoniczno-budowlany nakłada obowiązek ustanowienia nadzoru autorskiego w decyzji o udzieleniu pozwolenia budowlanego.

Badanie uprawnień kandydata.
Inwestor przed ustanowieniem nadzoru autorskiego, zobowiązany jest zbadać uprawnienia osoby, jaką zamierza powołać do sprawowania tej funkcji.
W myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy [1] prawo budowlane, za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, w szczególności działalność obejmującą, m.in.: projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego.
W myśl natomiast art. 12 ust. 2 ustawy [1] prawo budowlane, samodzielną funkcję techniczną w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowaną do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją, zwaną „uprawieniami budowlanymi”, wydaną przez organ samorządu zawodowego. Uzyskanie uprawnień budowlanych do projektowania bez ograniczeń i sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych wymaga ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów oraz odbycia rocznej praktyki na budowie (art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy [1] prawo budowlane). Przy czym zgodnie z art. 12 ust. 7 ustawy [1] prawo budowlane, podstawę do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie stanowi wpis, w drodze decyzji, do centralnego rejestru, o którym mowa w art. 88a ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy [1] prawo budowlane, oraz – zgodnie z odrębnymi przepisami – wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez tę izbę, z określonym w nim terminem ważności.

Zawarcie umowy o ustanowienie nadzoru autorskiego.
Ustanowienie nadzoru autorskiego następuje w drodze umowy zawartej pomiędzy projektantem, a przedsiębiorcą telekomunikacyjnym. Realizujący funkcję nadzoru autorskiego posiada szereg uprawnień związanych z tokiem realizacji budowy i należą do nich m.in.: prawo wstępu na teren budowy i dokonywanie zapisów w dzienniku budowy dotyczących jej realizacji, a także prawo żądania wpisu do dziennika budowy, wstrzymania robót budowlanych w razie stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia lub wykonywania ich niezgodnie z projektem.
Inwestor zobowiązany jest do poinformowania projektanta o rozpoczęciu budowy.